Jakie są przyczyny autyzmu?

Nadal podejmowane są próby wyjaśnienia przyczyn występowania spektrum zaburzeń autystycznych. Do dziś nie określono koncepcji, która jednoznacznie wyjaśniałaby  etiologię tego zaburzenia. Jest to zapewne spowodowane tym, iż jego przyczyny są skomplikowane i wieloczynnikowe. 

Oto kilka z koncepcji etiologii autyzmu:

1. Podłoże psychogenne

Zgodnie z tym założeniem spektrum zaburzeń autystycznych to odpowiedź dziecka na zastane, niesprzyjające środowisko. Uważa się, iż autyzm jest skutkiem wystąpienia w trakcie rozwoju dziecka czynnika traumatyzującego, wynikającego z zaistnienia nieprawidłowych relacji między dzieckiem a opiekunem podstawowym, najczęściej matką. Wśród sytuacji mogących wywołać traumę u dziecka psychoanalitycy wymieniają m.in.: 

•  poród, podczas którego dziecko doświadcza silnego lęku, spowodowanego nagłym przejściem z ciepłego i bezpiecznego środowiska, w którym rozwijało się do tej pory, w środowisko zupełnie obce, nieprzyjazne,
•   oddzielenia dziecka od matki tuż po narodzinach, 
•  pobyt w inkubatorze,
•  psychiczne odtrącenie dziecka przez matkę,
•  powtórne lub długotrwałe przebywanie dziecka w szpitalu, 
• oddanie dziecka do domu dziecka.

    2.  Środowisko

 Badania nad czynnikami środowiskowymi dotyczyły głównie okresu ciąży. Podejrzewano także, że wpływ na występowanie autyzmu może mieć zanieczyszczenie środowiska i skażenie metalami ciężkimi. Wpływ zanieczyszczenia środowiska na występowanie autyzmu jest niepotwierdzony. W niektórych badaniach stwierdza się częstsze występowanie komplikacji ciążowych u matek dzieci u których później zdiagnozowano autyzm: bardziej zaawansowany wiek matki, kolejność urodzeń wiążąca się z większym ryzykiem – pierwsza lub czwarta albo późniejsza, krwawienie w pierwszym lub drugim trymestrze, niska waga urodzeniowa, ciąża niedonoszona lub przenoszona, zażywanie leków podczas ciąży, poród z użyciem narzędzi, niedotlenienie przy porodzie.

   3.  Czynniki biologiczne

Zaburzenia spektrum autyzmu łączą się z problemami zdrowotnymi, do których zaliczyć można: zaburzenia metaboliczne, obniżenie odporności, występowanie infekcji wirusowych, grzybiczych, bakteryjnych oraz alergie.

 U osób z zaburzeniami spektrum autyzmu częściej niż przeciętnie występuje zaburzenie metabolizmu puryn (adeniny i guaniny). 

Jedną z najbardziej charakterystycznych chorób metabolicznych, która nieleczona, doprowadza do wystąpienia u dziecka autystycznych symptomów jest fenyloketonuria. Do objawów tych zaliczyć można m.in.: 

-stereotypie ruchowe, 

-niezborność ruchową,

-chód atetotyczny, 

-nadpobudliwość ruchową, 

-zaburzenia mowy, 

-napady złości oraz agresji i autoagresji,  

-występowanie problemów ze snem, 

-obniżenie zdolności koncentrowania uwagi, 

-lęk przed nieznanymi ludźmi oraz zmianami w otoczeniu.

Wirusy, które zgodnie z hipotezami mogą przyczyniać się do występowania zaburzeń spektrum autyzmu u dzieci, to:

•  retrowirus, 
•  wirus różyczki, 
• wirus cytomegalii,
•  opryszczkowe zapalenie mózgu

    4.  Szczepionki

w 1998 r. Andrew Wakefield zwrócił uwagę na zbieżność występującą między czasem podania potrójnej szczepionki przeciwko śwince, odrze i różyczce (MMR) a regresem w rozwoju i/lub pojawieniem się autystycznych symptomów u dziecka. W szczepionce tej znajduje się thimerosal – substancja zawierająca rtęć. 

Pojawiło się przypuszczenie, że w przypadku niektórych osób zaburzenia z autystycznego spektrum powstają prawdopodobnie w wyniku kombinacji czynników genetycznych i biochemicznych, które znacznie obniżają zdolność usuwania rtęci z organizmu. 

Światowa Organizacja Zdrowia podaje, że nie można jednoznacznie stwierdzić, iż szczepionka MMR prowadzi do wystąpienia zaburzeń z autystycznego spektrum. Nie ma dowodów, jakoby mogła stanowić jedyny czynnik wywołujący owe zaburzenie. Istnieje jednak prawdopodobieństwo, iż w przypadku niektórych dzieci może zwiększyć ryzyko ujawnienia się bądź nasilenia autystycznych cech.

Bibliografia:

L. Szymańska, Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej NUMER 11/2015