Metody aktywne w pracy z dziećmi z niepełnosprawnością intelektualną i z zaburzeniami

Niepełnosprawność intelektualna ujawnia się w czynnościach orientacyjno-poznawczych, emocjonalnych, intelektualnych, motorycznych i w całej osobowości dziecka. Występują nieprawidłowości i zaburzenia o różnych wymiarach i zróżnicowanym nasileniu w zakresie percepcji słuchowej, wzrokowej, koordynacji wzrokowo-słuchowej, słuchowo-ruchowej, pod względem rozwoju mowy, w ogólnym rozwoju motorycznym.

Pracując z dziećmi niepełnosprawnymi intelektualnie powinniśmy korzystać z wielu koncepcji, technik i metod nauczania, tak by dziecko miało swoją szansę rozwoju na miarę własnych możliwości. Treść oddziaływań wychowawczo – dydaktycznych dostosowywać do potrzeb i możliwości indywidualnych konkretnego dziecka. Indywidualizacja działań powoduje wyrównanie szans dla dzieci z niepełnosprawnością. Wychodząc z założenia, że żadne konkretne i jednostronne działanie nie rozwiąże wszystkich problemów dzieci niepełnosprawnych, z zaburzeniami w rozwoju powinniśmy korzystać z wielu metod nauczania, aby każde dziecko, z którym dane jest nam pracować miało swoją szansę rozwoju.

Oto niektóre metody pracy z takimi dziećmi:

METODA MARII I ALFREDA KNIESSÓW - GIMNASTYKA RYTMICZNA

Metoda Alfreda i Marii Kniessów powstała w latach 70. Jest to rodzaj gimnastyki twórczej,
rytmicznej, polegającej na nieustannym poszukiwaniu nowych form i rodzajów ruchu. Głównymi elementami metody są: ruch, muzyka, rytm, przybory. W metodzie tej liczy się dobre samopoczucie, przyjemne przeżycia i radość ruchu. Następuje stapianie się muzyki i rytmicznych ruchów. Zachodzi zjawisko sprzężenia zwrotnego wspomnianych czynników; jeden wpływa na drugi regulując szybkość, częstotliwość i natężenie ruchu.
Kolejnym czynnikiem (oprócz ruchu oraz rytmu i muzyki) są estetycznie wykonane przybory do ćwiczeń (podwójny bijak, wstążki na kijku, grzechotka, przepołowiona łuska orzecha kokosowego, dzwoneczki zakładane na palce dłoni oraz na kostki u nóg), które równorzędnie i twórczo uczestniczą w tym procesie. Tak samo jak demonstracja ruchowa muzyka, bądź akompaniament perkusyjny pobudzają one i wywołują reakcje ruchowe.
W tej metodzie ogranicza się mówienie, ma ona bowiem rozbudzać wyobraźnię dziecka oraz jego kreatywność. Impulsem do podejmowania jakichkolwiek działań jest muzyka. W trakcie ćwiczeń jest dużo improwizacji, indywidualnej interpretacji muzyki, swobody w użyciu przyborów. Towarzyszy im uczucie radości, uczenia się i nabywania kultury oraz płynności ruchu.


GIMNASTYKA MÓZGU DENNISONA

Metoda Dennisona uczy jak bardzo ruch fizyczny jest niezbędny do aktywizacji naturalnego
procesu uczenia się i twórczej samorealizacji jednostki. . To metoda pobudzania naturalnego
rozwoju dziecka i aktywizacji naturalnych mechanizmów pracy mózgu poprzez swobodny ruch. Wyróżnia się dwa zasadnicze typy ruchów. Typ pierwszy, to ruchy przekraczające linię środkową (utworzoną przez lewą i prawą stronę ciała). Przykładem może tu być np. praca oczu przy czytaniu, pisaniu, praca rąk w trakcie wykonywania jakiejś czynności. Ruchy te są efektywniejsze od innych, ponieważ integrują myślenie i ruch. Powodują uaktywnienie naturalnych mechanizmów i w związku z tym wielokrotnie zwiększają szybkość przekazywania informacji, umożliwiają swobodny
rozwój funkcji psychofizycznych, zapewniają optymalną pracę układu nerwowego a także łatwość i spontaniczność uczenia się. Typ drugi, to jednostronne ruchy ciała, powodujące rozdzielenie myśli i ruchu. Mechanizm ten stanowi podstawę procesów upośredniania czynności przez znak lub symbol. Wymaga on wytężonej pracy umysłu, wysiłku i znacznej energii mózgu i ciała.  Zamraża  ruch i prowadzi do  ustatkowania  w zachowaniu, które jest potrzebne do skupienia świadomości w sytuacji zarówno uczenia się jak i stresu. Oba typy ruchów są konieczne, gdyż zapewniają dwa rodzaje mechanizmów, będących podstawą zarówno czynności poznawczej, jak i każdej innej. Ćwiczenia dzięki ich naturalności wykonuje się z łatwością, odczuwając zadowolenie z wysiłku fizycznego


METODA FELICJI AFFOLTER

Narzędziem badania rzeczywistości jest dłoń, która jest nośnikiem sygnału – komunikatu, między światem otaczającym nas a naszym umysłem. Ze strony terapeuty polega ona na czynnym wspomaganiu fizycznym wychowanka. F. Affolter mówi o prowadzeniu ciała dziecka podczas czynności z zakresu dużej motoryki tzn. chodzenia, schylania się, kucania, ale przede wszystkim skupia się ona na przekazywaniu informacji czuciowych przez ręce. Zadaniem terapeuty jest w takiej sytuacji nałożenie swoich rąk na ręce dziecka, w taki sposób, aby kciuk terapeuty pokrywał się z kciukiem dziecka, palec wskazujący z palcem wskazującym itd. Terapeuta staje za dzieckiem i inicjuje kolejne czynności. Dzięki działaniom terapeuty, dziecko może poczuć właściwości przedmiotu, jego opór, zmiany położenia ręki w stosunku do podłoża, różnice w działaniu jednej i drugiej ręki. Zarówno ręce jak i mózg dziecka odbierają bodźce, których bez pomocy terapeuty nie byłyby w stanie doświadczyć. Nie należy mówić do dziecka podczas prowadzenia jego rąk, ponieważ wykonywane czynności wymagają od dziecka dużego skupienia, które mowa terapeuty
może zakłócać. Czas odpowiedni na rozmowę z dzieckiem o wykonywanych czynnościach jest przed ich rozpoczęciem i po ich zakończeniu.